Szkoła w Czechach wygląda inaczej niż w Polsce. Różnice dotyczą m.in. organizacji edukacji, kształcenia zawodowego czy egzaminu maturalnego. Sprawdź w naszym artykule, jak wygląda system szkolnictwa w Czechach oraz dowiedz się, jakie są cechy charakterystyczne oświaty tego państwa.
Edukacja w Czechach – jak wygląda jej organizacja?
W Czechach organem odpowiedzialnym za administrację państwową w dziedzinie edukacji jest Ministerstwo Szkolnictwa, Młodzieży i Sportu. Do jego najważniejszych zadań należy wyznaczanie kierunków kształcenia, finansowanie edukacji z budżetu państwa, określanie wymagań kwalifikacyjnych i warunków pracy nauczycieli, zatwierdzanie programów edukacyjnych wyższych szkół zawodowych oraz wyznaczanie ogólnych treści edukacyjnych od poziomu przedszkolnego do średniego.
Czechy dzielą się na trzynaście krajów samorządowych, które można porównać do polskich województw. Do ich obowiązków należy prowadzenie szkół średnich II stopnia, konserwatoriów oraz wyższych szkół zawodowych. Kolejną jednostką administracyjną są gminy, które odpowiadają za prowadzenie przedszkoli, szkół podstawowych oraz zapewnienie wszystkim dzieciom obowiązkowego kształcenia.
Na podstawie wytycznych Ministerstwa Szkolnictwa, każda szkoła w Czechach przygotowuje własny szkolny program nauczania. Poszczególne placówki mają również wolną rękę, jeśli chodzi o wybór podręczników, a nauczyciele – metod nauczania.
Obowiązek szkolny trwa w Czechach 9 lat – od 6. do 15. roku życia.
Rok szkolny w Czechach – ile trwa i jak wygląda?
Podobnie jak w Polsce, rok szkolny w Czechach rozpoczyna się 1 września, a kończy pod koniec czerwca. Czescy uczniowie mają zatem dwa miesiące wakacji. Oprócz tego cieszą się oni feriami jesiennymi, świątecznymi oraz wiosennymi. Jak długo trwa rok szkolny w Czechach? Po odliczeniu wakacji, świąt i ferii możemy dowiedzieć się, że dzieci spędzają około 180-190 dni w szkole.
Godzina lekcyjna w tym kraju trwa 45 minut. W skali tygodnia jest to 18-26 godzin dla pierwszego etapu kształcenia oraz w 28-32 godzin dla drugiego. Liczebność klas waha się między 17 a 30 osobami. Są one koedukacyjne i skupiają dzieci w tym samym wieku.
System oceniania w Czechach i promocja do następnej klasy
System oceniania w Czechach składa się z pięciostopniowej skali, gdzie 1 jest oceną najwyższą, a 5 najniższą. Przypomina on zatem ten funkcjonujący w szkole w Austrii oraz w Niemczech:
| Ocena | Opis |
| 1 | celująca |
| 2 | bardzo dobra |
| 3 | dobra |
| 4 | dostateczna |
| 5 | niedostateczna |
Uczeń, który nie zdał wszystkich przedmiotów obowiązkowych może powtarzać klasę raz w ciągu jednego etapu nauki.
Matura w Czechach
Matura w Czechach składa się z dwóch części: wspólnej i profilowej. Do pierwszej z nich podchodzą wszyscy maturzyści, bez względu na typ szkoły, do której uczęszczają. Obejmuje ona egzaminy z języka czeskiego (test zadań zamkniętych, zadania otwarte, egzamin ustny), języka obcego oraz wybranego przedmiotu (matematyki, podstawy nauk przyrodniczych, podstawy nauk społecznych, podstawy informatyczno-technologicznych). Treści i formę tej części matury określa Ministerstwo Szkolnictwa. Część profilowa jest organizowana przez daną szkołę. Uwzględnia ona specyfikę placówki i cele kształcenia, dlatego forma, treść oraz przedmioty są ustalane przez dyrektora. Maturzysta ma obowiązek przystąpienia do przynajmniej trzech egzaminów z następujących przedmiotów: rozszerzonego języka czeskiego, języka obcego, rozszerzonej matematyki, historii, wiedzy o społeczeństwie, fizyki, chemii, biologii oraz geografii. Składają się one z zadań zamkniętych i otwartych.
Etapy edukacji w Czechach
System edukacji w Czechach dzieli się na kilka etapów:
- szkołę podstawową,
- szkołę średnią I stopnia,
- szkołę średnią II stopnia,
- studia wyższe.
Przedszkole
Przedszkole to pierwszy etap edukacji w Czechach przeznaczony dla dzieci od 3. do 6. roku życia. Do przedszkoli uczęszcza 84 proc. maluchów. Rok poprzedzający naukę w szkole podstawowej jest obowiązkowy dla wszystkich pięciolatków i w pełni bezpłatny zarówno w placówkach publicznych, jak i prywatnych. Celem edukacji przedszkolnej jest wykształcenie u dzieci nawyku uczenia się oraz ułatwienie im nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. Aspekty te są kluczowe dla płynnego przejścia do szkoły podstawowej. W przedszkolach maluchy uczą się m.in. języka i słownictwa, matematyki, muzyki, plastyki i innych. Zajęcia mogą trwać pół dnia (od rana do pory obiadowej) lub cały dzień (od rana do godziny 16-17). Za organizację edukacji przedszkolnej odpowiadają poszczególne gminy.
Szkoła podstawowa i średnia I stopnia
Jednolita szkoła podstawowa to pierwszy obowiązkowy etap edukacji w Czechach. Dzieli się ona na dwa stopnie: podstawowy i gimnazjalny. Pierwszy z nich obejmuje uczniów w wieku od 6 do 11 lat. Podobnie jak w polskim systemie edukacji, prawie wszystkie zajęcia prowadzi jeden nauczyciel. W planie zajęć czeskich uczniów znajdują się przedmioty takie jak język czeski, język obcy (najczęściej angielski), matematyka, nauki ścisłe, geografia, historia, sztuka, muzyka, wychowanie fizyczne oraz rękodzieło. Edukacja w Czechach na drugim etapie obejmuje młodzież od 11. do 15. roku życia. Po ukończeniu V klasy szkoły podstawowej uczniowie mogą przenieść się do ośmioletniego gimnazjum, które jest odpowiednikiem szkoły średniej I stopnia o obniżonym poziomie. Rozpoczęcie nauki w tej placówce możliwe jest również po VII klasie – wtedy trwa ona 6 lat. Uczniowie mają do wyboru również konserwatorium, czyli szkołę średnią kształcącą w zakresie sztuki, muzyki, tańca i teatru. Warunkiem przyjęcia do gimnazjum jest zdanie egzaminu wstępnego ustalonego przez dyrektora placówki. Konserwatoria przeprowadzają z kolei egzaminy weryfikujące konkretne umiejętności kandydata. Po ukończeniu drugiego etapu szkoły podstawowej absolwenci mogą zakończyć edukację lub kontynuować ją w szkołach średnich II stopnia.
Szkoła średnia II stopnia
Szkoła średnia w Czechach trwa cztery lata, jeśli uczeń chce zdawać maturę. W przeciwnym wypadku nauka jest o rok krótsza. Placówki te pozwalają zdobyć:
- wykształcenie średnie po roku lub dwóch latach kształcenia w szkole zawodowej. Otrzymują je zazwyczaj ci uczniowie, którzy nie osiągnęli wystarczających sukcesów w nauce,
- wykształcenie średnie z certyfikatem przygotowania zawodowego po roku lub trzech latach nauki w średniej szkole zawodowej,
- wykształcenie średnie z maturą po czterech latach nauki w średniej szkole zawodowej, specjalistycznej szkole średniej lub liceum ogólnokształcącym. Pomyślne zdanie egzaminu maturalnego uprawnia absolwentów do kontynuowania nauki na uczelniach wyższych. Uczniowie placówek zawodowych otrzymują dodatkowo dyplom potwierdzający kwalifikacje w zawodach technicznych, ekonomicznych i innych,
- zaświadczenie o zdaniu końcowego egzaminu z całego materiału, jaki uczeń opanował przez dwa lata nauki. Nie otrzymuje on za to świadectwa potwierdzającego zakończenie edukacji na poziomie szkoły średniej, świadectwa maturalnego ani dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.
Średnie szkoły zawodowe
Za kształcenie zawodowe w Czechach odpowiada Narodowy Instytut Kształcenia Zawodowego, który podlega Ministerstwu Szkolnictwa, Młodzieży i Sportu. W Czechach edukacja na poziomie zawodowym może odbywać się w różnych placówkach. Niektóre z typów szkół średnich to szkoły leśnicze, rolnicze, ogrodnicze, przemysłowe, rybackie, browarne, winiarskie, drobiowe, pedagogiczne, opieki zdrowotnej, hotelarskie, socjalno-prawne, artystyczne, bibliotekarskie, rodzinne, handlowe, praktyczne, artystyczno-przemysłowe oraz konserwatoryjne. Nauka w nich trwa cztery lata i kończy się egzaminem maturalnym.
Innym typem zawodowej szkoły średniej jest konserwatorium, które umożliwia zdobycie kwalifikacji w profesjach takich jak śpiewak, tancerz, aktor, muzyk czy malarz. Podobnie jak pierwszym przypadku, nauka również trwa cztery lata i kończy się egzaminem maturalnym.
Ostatnim rodzajem zawodowej szkoły średniej jest liceum techniczne. Jego ukończenie nie gwarantuje otrzymania uprawnień do wykonywania zawodu. Celem tej placówki jest przygotowanie ucznia do dalszego kształcenia na uczelniach technicznych. Nauka kończy się egzaminem maturalnym.
Studia w Czechach
Po ukończeniu szkoły średniej oraz pomyślnym zdaniu egzaminu maturalnego czescy uczniowie mogą kontynuować naukę na uczelniach wyższych, takich jak uniwersytety, politechniki, akademie oraz kolegia (wyższe szkoły zawodowe). Studia w Czechach są bezpłatne dla osób, które wybiorą kierunek na uczelni państwowej z czeskim językiem wykładowym. W przypadku innych języków należy liczyć się z dość wysokimi kosztami.
W zależności od kierunku, zdobycie tytułu licencjata zajmuje zazwyczaj 3-4 lata, magistra – 1-3 lata, a doktora – 3-4 lata. Największym ośrodkiem akademickim jest Praga, gdzie znajduje się 7 z 25 państwowych uczelni wyższych, w tym Uniwersytet Karola – najstarszy ze wszystkich w Europie Środkowej.
A co Ty uważasz na temat systemu edukacji w Czechach? Podziel się swoją opinią w komentarzu!
