Do skreślenia z listy uczniów dochodzi stosunkowo rzadko, a procedura ta może wiązać się z sądową weryfikacją. Istnieją jednak sytuacje, w których skreślenie ucznia ma swoje uzasadnienie. Kiedy jest to możliwe? Sprawdź, kto podejmuje decyzję o skreśleniu ucznia z listy uczniów i na jakiej podstawie.
Czy można usunąć ucznia ze szkoły?
Istnieje szereg aktów prawnych, które określają prawa i obowiązki ucznia. Wśród nich znajdują się także obowiązek szkolny i obowiązek nauki, określone w art. 35 ustawy Prawo oświatowe.
Skreślenie ucznia szkoły publicznej z listy uczniów nie jest możliwe wobec dziecka, które realizuje obowiązek szkolny – niezależnie od tego, czy uczęszcza do placówki ze swojego obwodu, czy też spoza niego. Jest to spowodowane faktem, że realizacja decyzji o skreśleniu ucznia oznaczałaby uniemożliwienie mu wypełniania obowiązku szkolnego. W uzasadnionych przypadkach może dojść do przeniesienia dziecka do innej placówki. Decyzję podejmuje kurator oświaty, do którego dyrektor placówki kieruje stosowny wniosek.
Istnieją jednak pewne okoliczności, w których możliwe jest także wszczęcie procedury skreślenia ucznia z listy uczniów.
Skreślenie z listy uczniów: prawo oświatowe
Skreślenie ucznia z listy uczniów szkoły publicznej lub niepublicznej przybiera formę decyzji administracyjnej, którą podejmuje dyrektor placówki, bazując na ustaleniach zawartych w jej statucie. Zgodnie z przepisami zawartymi w kodeksie postępowania administracyjnego decyzja tego rodzaju powinna:
- być wydana w formie pisemnej,
- posiadać oznaczenie organu, który ją wydał,
- wskazywać, kto jest jej adresatem,
- zawierać uzasadnienie i rozstrzygnięcie w sprawie,
- zawierać podpis upoważnionego pracownika.
Kiedy możliwe jest skreślenie z listy uczniów? Prawo oświatowe stanowi, że jest to dopuszczalne wówczas, gdy podopieczny placówki nie podlega obowiązkowi szkolnemu określonemu w polskim systemie edukacji. Oznacza to, że możliwe jest skreślenie z listy uczniów ucznia pełnoletniego.
Wydalenie ucznia ze szkoły prywatnej: czy jest możliwe?
Wokół skreśleniu ucznia z listy w przypadku szkół prywatnych pojawiło się wiele wątpliwości. Co w przypadku, gdy rodzice lub opiekunowie dziecka nie opłacają czesnego? Z jednej strony usunięcie ucznia ze szkoły spowodowałoby uniemożliwienie mu realizacji obowiązku szkolnego, z drugiej zaś jedna ze stron umowy nie wywiązuje się z jej warunków, co powinno nieść za sobą odpowiednie konsekwencje.
Z pomocą w rozwiązaniu niejasności przychodzi wyrok Sądu Najwyższego z dn. 9 listopada 2001 r. (III RN 149/2000). Stanowi on, że:
W wypadku, gdy rodzice (opiekunowie prawni) dziecka objętego obowiązkiem szkolnym dokonali dobrowolnego wyboru odpłatnego trybu realizacji tego obowiązku w niepublicznej szkole, a następnie nie wywiązują się wobec szkoły niepublicznej z przyjętego na siebie obowiązku opłaty kosztów nauki świadczonej na rzecz ich dziecka (tzw. czesnego), dyrektor szkoły niepublicznej może podjąć decyzję o skreśleniu dziecka z listy uczniów szkoły (art. 84 ust. 2 pkt 5 ustawy o systemie oświaty). Oznacza to, że art. 39 ust. 2a Ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty nie obejmuje swoim zasięgiem szkolnictwa niepublicznego.
Nieuiszczanie opłat za czesne nie jest jednak jedynym przypadkiem, w którym może dojść do wszczęcia procedury skreślenia z listy uczniów. Według wspomnianego wyroku określone sytuacje, w których możliwe będzie skreślenie ucznia, muszą zostać zapisane w statucie szkoły niepublicznej.
Może on zostać wydalony ze szkoły prywatnej m.in. wówczas, gdy wykazuje agresywne zachowania w trakcie zajęć szkolnych lub poza szkołą. Kadra nauczycielska i pedagog szkolny powinni podjąć z uczniem rozmowy ostrzegawcze, a gdy te nie przyniosą skutku – mogą złożyć wniosek o usunięcie dziecka z listy uczniów szkoły.
Jak stanowi prawo oświatowe, skreślenie z listy uczniów placówki niepublicznej wiąże się z koniecznością poinformowania o tym fakcie dyrektora szkoły publicznej z obwodu dziecka. Obowiązek ten spoczywa na dyrektorze prywatnej szkoły podstawowej lub liceum. Władze niepublicznej placówki mają dopilnować, by rodzice ucznia zapewnili mu możliwość dalszej realizacji obowiązku szkolnego poprzez uczestnictwo w zajęciach edukacyjnych w nowej, publicznej szkole.
Procedura skreślenia z listy uczniów
Jakie organy i kiedy mogą wydalić ze szkoły ucznia? Jak stanowią przepisy, związane z usunięciem ucznia ze szkoły procedury można wszcząć wówczas, gdy dopuści się on zachowania, które określono w statucie szkoły jako sytuację uprawniającą jej dyrektora do wydalenia podopiecznego. Należy jednak przeprowadzić postępowanie, podczas którego należy wskazać potwierdzenie dokonania określonego czynu, a jeśli uczeń jest – zapewnić mu możliwość udziału i wyrażenia swojej opinii w przedmiotowej sprawie.
Procedura skreślenia ucznia może być realizowana na podstawie uchwały rady pedagogicznej i po zasięgnięciu opinii samorządu uczniowskiego. Dyrektor placówki może wówczas podjąć decyzję o skreśleniu z listy uczniów. Musi ona być zgodna z wymogami, jakie narzuca kodeks postępowania administracyjnego, a następnie trafić do ucznia lub jego rodziców (w przypadku, gdy jest on niepełnoletni).
Decyzja ta powinna zostać wykonana natychmiastowo (w przypadku nadanego rygoru natychmiastowej wykonalności) lub wówczas, gdy minie okres przewidziany na odwołanie. Podopieczny placówki powinien nie tylko otrzymać informacje o postępowaniu, ale również mieć możliwość usprawiedliwienia swoich czynów osobiście lub przez wskazanych rzeczników, np. wychowawcę czy rodziców.
Przed posunięciem się do tego kroku należy zweryfikować, czy wcześniej próbowano zastosować wszystkie dostępne możliwości wychowawczego oddziaływania szkoły na nastolatka, m.in. czy został mu zapewniony dostęp do pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz czy przeprowadzono z nim rozmowy na temat jego zachowania.
W przypadku, gdy rodzice lub opiekunowie nie zgadzają się z decyzją o skreśleniu ucznia z listy uczniów liceum lub szkoły podstawowej, mają oni prawo odwołania się do wyższego organu, jakim jest kurator oświaty. Jeśli zostanie ono uznane za zasadne – skieruje on skargę do sądu administracyjnego.
Wzór wniosku o skreślenie z listy uczniów
Wniosek o skreślenie ucznia z listy uczniów może złożyć do dyrektora wychowawca klasy lub inny z nauczycieli. Powinien on zawierać dane podopiecznego oraz osoby, która składa pismo, uzasadnienie w niniejszej sprawie, a także opis zastosowanych działań naprawczych.
Poza dyrektorem, który jest adresatem wniosku, kopię powinni otrzymać:
- uczeń,
- jego rodzic lub opiekun,
- pedagog szkolny,
- rada pedagogiczna,
- samorząd uczniowski.
Kiedy można podjąć decyzję o skreśleniu ucznia z listy?
Uczeń ma obowiązek przestrzegania postanowień zawartych w statucie placówki. Kiedy możliwe jest wydalenie go ze szkoły? Decyzja ta może zostać podjęta w przypadkach określonych w statucie szkoły, gdy jej wychowanek nie przestrzega postanowień. W placówce publicznej powodem wydalenia może być m.in.:
- posiadanie narkotyków lub ich rozprowadzanie,
- spożywanie alkoholu lub uczęszczanie na zajęcia edukacyjne bądź zajęcia organizowane przez szkołę w stanie po jego spożyciu,
- przemoc wobec rówieśników lub nauczycieli.
W przypadku szkoły niepublicznej uczeń również może zostać skreślony z listy w przypadkach określonych w jej statucie – poza powyższymi powodem może być również brak uiszczania opłat przez jego rodziców. Niekiedy można spotkać się również z zapisami, że skreślenie z listy uczniów może nastąpić w przypadku, gdy liczba nieobecności na zajęciach w danym semestrze bez usprawiedliwienia przekracza 50 proc. godzin lekcyjnych. Uzasadnieniem podjęcia decyzji o wydaleniu ucznia może być również systematyczne naruszanie przez niego zasad.
Czasami rozwiązaniem wybieranym przez wychowawcę przed podjęciem ostatecznego kroku, jakim jest złożenie wniosku o skreślenie z listy uczniów, jest zasugerowanie uczniowi (szczególnie wówczas, gdy jest osobą pełnoletnią) lub jego rodzicom zmianę szkoły, która może pomóc m.in. wówczas, gdy problemem są ucieczki z zajęć lekcyjnych.
Czy można usunąć ucznia ze szkoły podstawowej?
Odpowiedź brzmi: nie, o ile jest to szkoła publiczna, bowiem uniemożliwiłoby to uczniowi realizowanie nałożonego na niego przez prawo obowiązku szkolnego. Należy mieć jednak na uwadze, że można usunąć dziecko ze szkoły podstawowej, gdy jest to placówka niepubliczna, a jej podopieczny dopuści się czynów, które statut szkoły określa jako niedozwolone. Informacja na temat jego przewinień powinna znaleźć się w uzasadnieniu decyzji o skreśleniu go z listy.
Wydalenie ze szkoły: co dalej?
W przypadku, gdy uczeń zostanie usunięty ze szkoły, były podopieczny placówki, jego rodzic lub opiekun może odwołać się od tej decyzji. Co jednak, jeśli jego odwołanie zostanie oddalone? Gdy jest on niepełnoletni, będzie kontynuować edukację w innej placówce. W przypadku osób pełnoletnich zaś możliwe jest podjęcie nauki w szkole dla dorosłych.
