Zajęcia wychowania fizycznego w roku szkolnym 2021/2022: cele, program nauczania

Wychowanie fizyczne pełni istotne funkcje edukacyjne, zdrowotne i rozwojowe dla dzieci oraz młodzieży w wieku szkolnym. Sprawdź w naszym artykule, jak wygląda program nauczania wf-u w zależności od etapu edukacyjnego oraz jak będą odbywały się zajęcia wychowania fizycznego w roku szkolnym 2021/2022.

Wychowanie fizyczne w roku szkolnym 2021/2022 – jak będzie wyglądało?

Wiadomo już, że powrót do szkół odbędzie się na zasadach sprzed pandemii, czyli w trybie stacjonarnym. Uczniowie zasiądą w ławkach w środę 1 września. Po wielu miesiącach nauczania zdalnego, lekcje w szkole budzą wiele pytań i wątpliwości. Chodzi zwłaszcza o zajęcia wychowania fizycznego. Jak wynika z najnowszych wytycznych Ministerstwa Edukacji i Nauki, wf w miarę możliwości powinien odbywać się na świeżym powietrzu. MEiN rekomenduje także rezygnację z ćwiczeń oraz gier kontaktowych, podczas których niemożliwe jest zachowanie odpowiedniego dystansu. Na temat lekcji wf-u wypowiedział się również sam minister Przemysław Czarnek. W czasie konferencji prasowej podkreślił on, że kondycja uczniów bardzo ucierpiała podczas pandemii, dlatego niezwykle ważne jest udzielenie im pomocy w odzyskaniu sprawności fizycznej. Minister dodał również, że to, jak będą wyglądały lekcje wf-u, zależy od dyrektorów poszczególnych placówek i nauczycieli. Zalecił on jednak prowadzenie ich na zewnętrznych boiskach tak długo, jak pozwolą na to warunki pogodowe.

Wychowanie fizyczne w czasie pandemii

Przypomnijmy, że z uwagi na sytuację epidemiologiczną, uczniowie przez większość roku szkolnego 2020/2021 przebywali w domach. W tym czasie wszystkie lekcje były prowadzone w formie e-learningu. Tyczyło się to również zajęć wychowania fizycznego, które budziły największe kontrowersje. Wf w domu najczęściej miał postać wykładów oraz ćwiczeń. Niektórzy uczniowie musieli przyswoić informacje z zakresu historii sportu, technik pływania, zasad koszykówki, życiorysów najwybitniejszych sportowców, a następnie zaliczyć klasówkę. Inni, zwłaszcza w starszych klasach szkół podstawowych oraz średnich, musieli napisać konspekt lub referat na wf. Nauczyciele zalecali również wykonywanie ćwiczeń przed kamerką, np. rozciągania, przysiadów czy prostych pozycji z jogi. Uczniowie wysłali im filmiki, zdjęcia oraz pomiary z aplikacji sportowych, które dowodziły, że faktycznie czynnie uczestniczyli w zajęciach. Niektórzy wuefiści na zdalnych lekcjach wychowania fizycznego sprawdzali jedynie obecność.

Podstawa programowa wychowania fizycznego – najważniejsze informacje

Program nauczania wychowania fizycznego różni się w zależności od etapu edukacyjnego. Sprawdź, jak wygląda on w przedszkolu, szkole podstawowej oraz średniej.

Wychowanie fizyczne w przedszkolu

Zgodnie z obowiązującą podstawą programową, dziecko w wieku przedszkolnym przygotowywane jest do rozpoczęcia nauki w szkole również w obszarze fizycznym. Maluchy uczestniczą w zabawach ruchowych, w tym rytmicznych, muzycznych oraz naśladowczych. Wykonują także różne formy ruchu: skoczne, bieżne, rzutne, z czworakowaniem. Placówka dba również o to, aby jej podopieczni wykonywali podstawowe ćwiczenia kształtujące nawyk utrzymania prawidłowej postawy ciała. Wychowanie fizyczne w przedszkolu znacząco różni się zatem od tego, które ma miejsce w szkole podstawowej i średniej.

Wychowanie fizyczne w szkole podstawowej

Wiele osób zastanawia się, co mówi obecna podstawa programowa o wychowaniu fizycznym w szkole podstawowej. W pierwszym etapie edukacyjnym, obejmującym klasy I-III uczeń nabywa umiejętność:

• wykorzystania własnej aktywności ruchowej w różnych sferach działalności, na przykład zdrowotnej, sportowej, rekreacyjnej, artystycznej i obronnej,
• respektowania przepisów gier i zabaw zespołowych;
• organizacji bezpiecznych zabaw i gier ruchowych.

Wie on również, jak utrzymywać higienę i dbać o zdrowie, zna znaczenie ruchu w procesie utrzymania zdrowia, a także ma świadomość znaczenia systematyczności i wytrwałości w wykonywaniu ćwiczeń. Uczniowie pierwszych klas podstawówki potrafią również m.in. wykonywać ćwiczenia sprawnościowe (np. wspinanie się, podciąganie, skłony), przyjmować podstawowe pozycje do ćwiczeń (np. wykrok, klęk podparty, siad klęczny), biegać w różnym tempie, pokonywać przeszkody w biegu, rzucać na odległość i do celu, skakać przez skakankę, wykonywać ćwiczenia równoważne, organizować gry i zabawy ruchowe z przyborami lub bez oraz jeździć na dostępnym sprzęcie sportowym (rolkach, łyżwach, sankach, rowerze).

Z kolei w klasach IV-VIII, cele wychowania fizycznego to:

• kształtowanie zdolności rozpoznawania i oceny własnej sprawności fizycznej i rozwoju fizycznego,
• zachęcanie do uczestnictwa w sportowych i rekreacyjnych formach aktywności fizycznej,
• poznanie i umiejętne stosowanie zasad bezpieczeństwa podczas aktywności fizycznej,
• zrozumienie związku aktywności fizycznej ze zdrowiem oraz kształtowanie umiejętności praktykowania zachowań prozdrowotnych,
• kształtowanie umiejętności społecznych i osobistych, które sprzyjają całożyciowej aktywności fizycznej.

Uczniowie klasy IV szkół podstawowych wykonują i stosują w grze kozłowanie, odbijanie piłki sposobem górnym czy rzut piłki do kosza i wiele innych. Uczestniczą oni także w minigrach, organizują zabawę lub grę ruchową przy zastosowaniu przepisów bezpieczeństwa, wykonują marszobieg, rzut z miejsca itd.

W klasach V-VI uczniowie wykonują m.in. ćwiczenia zwinnościowo-akrobatyczne, proste figury i kroki tańców nowoczesnych oraz regionalnych, rzut piłką z rozbiegu, skok w dal, skok przez przeszkody, przewrót w przód i w tył.

Z kolei w klasach VII-VIII uczniowie wykonują i stosują techniczne i taktyczne elementy gier, uczestniczą w nich jako zawodnik oraz sędzia, biorą udział w biegach sztafetowych, planują i wykonują dowolny układ gimnastyczny, pokonują trasę biegu terenowego z elementami orientacji i wiele innych.

Wychowanie fizyczne w szkole średniej

Niektórzy uczniowie zastanawiają się, czy w liceum jest wf. Podobnie jak w podstawówce, zajęcia z wychowania fizycznego są obowiązkowe również w szkole średniej. Wśród ich ogólnych celów wymienia się:

• doskonalenie umiejętności rozpoznawania i oceny własnego rozwoju fizycznego oraz sprawności fizycznej,
• wzmacnianie potrzeby podejmowania całożyciowej aktywności fizycznej przy uwzględnieniu zasad bezpieczeństwa,
• kształtowanie zdolności stosowania w życiu codziennym zasad sprzyjających zachowaniu zdrowia fizycznego, społecznego i psychicznego przy uwzględnieniu różnych okresów życia oraz specyfiki zawodu,
• kształtowanie umiejętności działania jako krytyczny odbiorca sportu oraz usług zdrowotnych i rekreacyjnych,
• doskonalenie umiejętności osobistych i społecznych, które sprzyjają całożyciowej aktywności fizycznej.

Uczniowie szkół średnich potrafią m.in. zaplanować własną tygodniową aktywność fizyczną przy uwzględnieniu nowoczesnych technologii i zaleceń WHO, wykonać ćwiczenia relaksacyjne dostosowane do własnych potrzeb, stosować podstawowe elementy samoobrony, wykorzystywać środowisko do planowania aktywności fizycznej itd.

Ocenianie z wychowania fizycznego – co podlega ocenie?

Na zajęciach wychowania fizycznego oceniane są na przykład frekwencja, przygotowanie do lekcji, pozalekcyjna działalność sportowa (np. uczestnictwo w zawodach, szkolnym klubie sportowym) czy aktywność podczas zajęć. Poza tym, uczeń może otrzymać ocenę z wf-u m.in. za:

• zaangażowanie na lekcjach i sumienne wykonywanie ćwiczeń,
• przeprowadzenie rozgrzewki,
• przygotowanie sprzętu i akcesoriów do lekcji,
• sędziowanie podczas meczu,
• udzielenie pomocy koledze,
• zachowywanie dyscypliny podczas zajęć,
• stosowanie zasad bezpieczeństwa,
• umiejętne wykorzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce (np. znajomości przepisów BHP, nazwisk, prawidłowej terminologii, elementów higieny człowieka związanej z wychowaniem fizycznym, a także zasad gier),
• wykonywanie poleceń nauczyciela,
• pomoc w organizowaniu zawodów szkolnych.

Sposób oceniania z wychowania fizycznego zależy od nauczyciela. Przyjmuje się jednak, że jedynkę uczeń może otrzymać za niepodjęcie próby wykonania ćwiczenia, a szóstkę za wykonanie go bezbłędnie. Poza tym stosowany jest także system plusów i minusów, które są podstawą do wystawienia negatywnej lub pozytywnej oceny. Minusy można otrzymać za lekceważący stosunek do nauczyciela i lekcji, brak stroju lub odpowiedniego obuwia czy brak poszanowania sprzętu. Z kolei plusy przyznawane są np. za wiedzę wykraczającą poza program.

Niedyspozycja na lekcji wychowania fizycznego i zwolnienie

Dziewczęta w okresie dojrzewania powinny mieć możliwość zgłoszenia dwóch niedyspozycji na lekcji wf-u w ciągu miesiąca, z uwagi na dolegliwości spowodowane miesiączką. Nieuczestniczenie w zajęciach nie powinno mieć wpływu na ocenę, tak samo, jak w przypadku zwolnienia lekarskiego. Z uwagi na stan zdrowia, uczeń może także zostać zwolniony z lekcji wychowania fizycznego na kilka dni lub cały rok. Podstawą do rocznego zwolnienia z wf-u jest zdiagnozowana padaczka, astma, napadowe zaburzenia rytmu serca, stany pourazowe czy rekonwalescencja po zabiegach ortopedycznych lub chirurgicznych. Zwolnienie kilkudniowe wystawia się najczęściej po przebytej infekcji.

Strój na wf – jak powinien wyglądać?

Strój na wf składa się z koszulki z krótkim rękawem, szortów lub spodni oraz butów z antypoślizgową podeszwą. Wiele szkół posiada określone wytyczne, które dotyczą kolorystyki stroju, np. biała góra i czarny lub granatowy dół, a inne dają swoim uczniom wolność wyboru. Wygląd to jednak sprawa drugorzędna. Strój na wf powinien być przede wszystkim wygodny i praktyczny. Z tego powodu warto postawić na przewiewne, oddychające materiały, na przykład bawełnę. Spodnie i koszulka nie mogą być ani zbyt luźne, ani obcisłe, ponieważ może to rozpraszać dziecko podczas wykonywania ćwiczeń. Najlepiej wybrać luźny, ale nie workowaty fason. Kompletując wyprawkę do szkoły, w tym strój dla dziewczynki na wf, warto pamiętać o akcesoriach do włosów, które ułatwią zapanowanie nad fryzurą podczas ćwiczeń np. elastycznej opasce.

Z uwagi na to, że zajęcia wychowania fizycznego jeszcze we wrześniu lub w październiku mogą odbywać się na świeżym powietrzu, rodzice powinni także zakupić dziecku rozpinaną bluzę.

Jakie buty na wf?

Wiele wątpliwości budzi również kwestia odpowiedniego obuwia na zajęcia wychowania fizycznego. Większość placówek zaznacza, że buty sportowe powinny mieć białą podeszwę, aby nie brudziły parkietu w hali sportowej. Obecnie jednak istnieje wiele modeli adidasów i tenisówek na wf, które posiadają kolorową, ale niebrudzącą i nierysującą podłogi podeszwę. Obuwie musi być wygodne, dopasowane do stopy dziecka oraz antypoślizgowe. Zapewni mu to bezpieczeństwo podczas biegania i wykonywania ćwiczeń.