Każdy z nas z pewnością pamięta z czasów szkolnym organ, jakim był samorząd uczniowski. Dzięki jego istnieniu, uczniowie mogli mieć realny wpływ na funkcjonowanie i życie szkolne. Oprócz tego, prawidłowo prowadzony samorząd uczniowski może pokazać uczniom w praktyce jak działa demokracja i samorządność oraz nauczyć ich, podstaw zarządzania, dyplomacji czy umiejętności negocjacyjnych. Kto powołuje samorząd uczniowski? Na czym dokładniej polega tego rodzaju organ? Jakie prawa i obowiązki ma przedstawiciel SU? Zapraszamy do lektury!
Czym jest samorząd uczniowski?
Samorząd uczniowski to organizacja demokratyczna, która jest jednym z czterech organów szkoły zaraz obok rady szkoły, rady pedagogicznej i rady rodziców. Jest ona ściśle współpracująca z dyrekcją i gronem pedagogicznym placówki dydaktycznej zarówno w szkole prywatnej, jak i publicznej.. Jest również ważnym i cennym łącznikiem między wszystkimi uczniami (i ich pragnieniami, życzeniami) a nauczycielami.
Co może być zadziwiające w tym wszystkim? Jak możemy przeczytać w Prawie oświatowym uchwalonym 14 grudnia 2016 r. w art. 85. pkt. 2.:
Samorząd tworzą wszyscy uczniowie szkoły lub placówki.
Z tego też powodu każdy nowo przyjęty uczeń jest automatycznie dołączany do danego samorządu uczniowskiego. Z czasów szkolnych pamiętamy również różne role uczniów, tj. przewodniczący klasy lub skarbnik. Są to przedstawiciele samorządu wybierani w głosowaniu równym przez wszystkich obecnych w danym dniu członków klasy.
Samorząd uczniowski z perspektywy ucznia
Z perspektywy zwykłego ucznia szkoły, samorząd posiada wpływ na ich życie codzienne, w końcu spędzają oni w szkole większość swojego młodzieńczego życia. Możliwość decydowania o funkcjonowaniu ich życia w szkole (a niekiedy jedynie złudna nadzieja takiej szansy) bywa bardzo potrzebna. Młodzi poznają i zdają tu też pierwsze praktyczne lekcje z demokracji – wybierają swoich przedstawicieli, podejmują decyzje, następnie ponoszą ich konsekwencje, a to wszystko wpływa na to, że po prostu uczą się świadomego uczestnictwa w życiu społecznym.
Z tego też powodu choć sama instytucja samorządu uczniowskiego może wydawać się niepotrzebnym bytem, to w rzeczywistości dzięki niej, wszystkim lekcjom z programu nauczania i systemowi szkolnictwa uczniowie zyskują kompleksową wiedzę i przygotowanie do życia w dorosłym, demokratycznym świecie.
Samorząd uczniowski z perspektywy nauczyciela
Z perspektywy samego nauczyciela, samorząd uczniowski pomaga w budowaniu relacji partnerskich z młodzieżą oraz jest niezwykle przydatny, kiedy należy zdusić wszelkie spory w zarodku, nim osiągną one dużą skalę. Zdarza się również, że SU pomaga uczniom odnaleźć niekonwencjonalne sposoby rozwijania ich hobby i pasji, dzięki współpracy z pedagogami, jak również pomaga w dokształcaniu się w tematach związanych z innymi obszarami nauki niż podstawa programowa. Poziom współpracy między uczniami a nauczycielami jest tak naprawdę zależny od chęci i ilości obowiązków nauczycieli. Nie można zapominać też o tym, że praca w samorządzie to nauka komunikacji i pracy w grupie, w tym przypadku również między grupami z różnych hierarchii.
Samorząd uczniowski z perspektywy dyrekcji szkoły
Z perspektywy dyrektora, jego współpraca z samorządem uczniowskim integruje uczniów i społeczność szkolną z wyżej postawionymi organami. Dobrze zorganizowany samorząd tworzy zdrowy balans między nauką i zabawą zapewniając szkole pozytywną atmosferę. Samorząd jest łącznikiem między uczniami i dyrekcją, dzięki czemu każda z wymienionych grup jest w stanie poznać i zrozumieć swoje potrzeby, warunki i wymagania. Inicjatywy zapoczątkowane przez SU rozwijają w uczniach kreatywność i nieszablonowe podejście do problemów, co okazuje się bardzo przydatne w dzisiejszym dość anachronicznym systemie szkolnym. Z wyżej wymienionych powodów dyrekcja dużych szkół powinna tym bardziej zainteresować się, co się dzieje i jak przebiega życie samorządu, który może częściowo odciążyć dyrektora placówki z organizacyjnych obowiązków.
Warto zapoznać się, jakie prawa przysługują członkowi samorządu uczniowskiego. Bowiem każdy uczeń ma wpływ na decyzje w sprawach szkoły oraz po prostu w kwestiach, które leżą w jego zakresie.
Co to jest regulamin samorządu uczniowskiego?
Samorząd uczniowski, tak jak każda inna instytucja, posiada zbiór reguł i zasad, których wszyscy jego członkowie zobowiązani są przestrzegać. Tym zbiorem będzie w przypadku SU regulamin. Powinien on zostać stworzony na miarę potrzeb i specyfiki danej szkoły. Warto wspomnieć, że każdy z uczniów posiada pełne prawo do redagowania wspomnianego regulaminu, jeśli tylko zaistnieje według niego taka potrzeba.
Jak przebiega procedura tworzenia dokumentu i co zazwyczaj zawiera? Regulamin samorządu uczniowskiego jest uchwalany przez uczniów w głosowaniu równym i tajnym. Najpopularniejsze wątki w typowym regulaminie samorządu uczniowskiego to zazwyczaj:
- określenie pełnej nazwy samorządu,
- prawo organizowania działalności kulturalnej,
- prawo wyboru nauczyciela na opiekuna SU,
- opis każdego z organów SU, zakres działań i kompetencje,
- prawo redagowania i wydawania gazetki szkolnej,
- organizacja radia szkolnego,
- prawa do organizacji życia szkolnego, umożliwiające zachowanie właściwych proporcji między wysiłkiem szkolnym a możliwością rozwijania i zaspokajania własnych zainteresowań,
- zasady przeprowadzania wyborów szkolnych i klasowych.
Należy pamiętać również o tym, czego nie powinien zawierać regulamin samorządu uczniowskiego. Nie może on być sprzeczny z prawem oświatowym ani ze statutem szkoły. Również kwestie dotyczące uchwalania planu wychowawczego szkoły czy dysponowanie budżetem szkoły nie należą do kompetencji samorządu. Z tego też powodu nie powinny one znaleźć się w regulaminie. Co ważne, każdy regulamin powinien zostać napisany formalnym, lecz przystępnym i zrozumiały dla uczniów językiem.
Samorząd uczniowski a przedstawiciel SU
Jak już zostało wspomniane w artykule, istnieje widoczna różnica między zwykłym członkiem samorządu uczniowskiego, jakim jest uczeń, a jego przedstawicielem. Tego ostatniego wybiera się w głosowaniu powszechnym w klasie. Struktura przedstawicieli może być różna, w zależności od potrzeb szkoły, jednak najczęściej są to role takie jak:
- przewodniczący,
- zastępca przewodniczącego,
- skarbnicy,
- rzecznik praw uczniów.
Do roli przedstawicieli należą obowiązki związane z organizacją działalności kulturowych, sportowych czy uroczystości szkolnych. To również oni najczęściej reprezentują uczniów podczas ważnych spotkań czterech organów szkoły czy na wszelkich przedstawieniach i wydarzeniach szkolnych. Kompetencje samego samorządu uczniowskiego i obowiązki osób zajmujących poszczególne stanowiska są zdefiniowane w regulaminie samorządu uczniowskiego.
Jakie są kompetencje samorządu uczniowskiego?
Niestety sam samorząd uczniowski nie ma tak naprawdę żadnych realnych uprawnień, w porównaniu z nauczycielem lub dyrektorem szkoły. Może być jednak potrzeba zasięgnięcia jego opinii w sprawach organizacji życia szkolnego, takich jak:
- program wychowawczy,
- ocena pracy nauczyciela (gdy poprosi o to dyrektor szkoły),
- wprowadzenie jednolitych dla wszystkich mundurków szkolnych,
- unowocześnienie statutu szkoły,
- i inne.
W praktyce z samorządu mogą płynąć różne inspiracje dotyczące wydarzeń edukacyjnych i kulturowych, zaś to, jak często pozostałe organy szkolne będą porozumiewać się z uczniami w tych kwestiach zależy jedynie od atmosfery panującej w szkole i panującej hierarchii.
