Jakie są rodzaje wykształcenia?

Wykształcenie to zasób wiedzy zdobyty w szkołach realizujących podstawy programowe, które są zgodne z wymogami Prawa oświatowego. Sprawdź, jakie są rodzaje wykształcenia w Polsce oraz dowiedz się, jakie szkoły trzeba ukończyć, aby zdobyć poszczególne poziomy wykształcenia.

Rodzaje wykształcenia

Poziomy wykształcenia w Polsce określa art. 20 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku Prawo Oświatowe oraz art. 77 ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Zgodnie z nimi, wyróżnia się następujące rodzaje wykształcenia:

• wykształcenie podstawowe,
• wykształcenie gimnazjalne,
• wykształcenie zasadnicze zawodowe,
• wykształcenie zasadnicze branżowe,
• wykształcenie średnie branżowe,
• wykształcenie średnie,
• wykształcenie wyższe.

Wykształcenie podstawowe

Szkoła podstawowa to pierwszy etap obowiązkowej edukacji w Polsce. Przed reformą systemu edukacji z 2017 roku, nauka w szkole podstawowej trwała 6 lat i kończyła się sprawdzianem szóstoklasisty. Jego wyniki nie decydowały o ukończeniu szkoły i otrzymaniu wykształcenia podstawowego, lecz były informacją dla nauczycieli i rodziców na temat osiągnięć ucznia. Po reformie sprawdzian ten został zniesiony, a sześcioletnia podstawówka przekształcona w ośmioletnią. Obecnie przygotowuje ona do egzaminu ośmioklasisty, który odpowiada egzaminowi gimnazjalnemu, jaki funkcjonował w poprzednim systemie szkolnym. Szkoła podstawowa w dzisiejszej formie dzieli się na dwa etapy. Pierwszy obejmuje klasy od I do III i jego celem jest wspieranie całościowego rozwoju ucznia. Etap drugi obejmuje klasy IV-VIII, a jego celem jest nauczanie poszczególnych przedmiotów. Począwszy od roku szkolnego 2018/2019, uczniowie klas VIII szkoły podstawowej podchodzą do powszechnego, zewnętrznego egzaminu ósmoklasisty. Każdy uczeń musi do niego przystąpić, aby ukończyć szkołę podstawową, jednak jego wynik nie decyduje o otrzymaniu wykształcenia podstawowego.

Wykształcenie podstawowe posiadają osoby, które ukończyły szkołę podstawową, podstawowe studium zawodowe lub szkołę artystyczną, której zakres kształcenia odpowiada zakresowi szkoły podstawowej.

Wykształcenie gimnazjalne

Przed reformą edukacji w Polsce funkcjonowały trzyletnie gimnazja, w których absolwenci sześcioletnich podstawówek obowiązkowo kontynuowali edukację. Na koniec III klasy uczniowie podchodzili do obowiązkowego, zewnętrznego egzaminu gimnazjalnego. Jego wynik nie decydował o otrzymaniu wykształcenia gimnazjalnego, ale mógł mieć wpływ na przyjęcie do wybranej szkoły ponadgimnazjalnej. W roku szkolnym 2017/2018 rozpoczął się proces likwidacji gimnazjów i przywrócenia ośmioletnich szkół podstawowych. Obecnie (wrzesień 2024 roku) gimnazjów już nie ma, a w zakresie szkoły ponadpodstawowej działające są wyłącznie szkoły opisane w kolejnych akapitach.

Wykształcenie gimnazjalne posiadają je osoby, które ukończyły gimnazjum lub szkołę artystyczną, która realizowała kształcenie w zakresie gimnazjalnym.

Wykształcenie zasadnicze zawodowe

Zasadnicze szkoły zawodowe realizowały program nauczania w zakresie kształcenia ogólnego oraz zawodowego. Zostały zlikwidowane po reformie edukacji z 2017 roku, a na ich miejscach powstały szkoły branżowe I stopnia. Wykształcenie zasadnicze zawodowe posiadają te osoby, które ukończyły zasadniczą szkołę zawodową, szkołę zasadniczą, inną równorzędną lub pomyślnie zdały egzaminy eksternistyczne obejmujące podstawę programową kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej, a ponadto ukończyły kwalifikacyjne kursy zawodowe i posiadają świadectwo i dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe.

Wykształcenie zasadnicze branżowe

Szkoła branżowa I stopnia trwa trzy lata i obejmuje kształcenie ogólne i zawodowe. Po zdaniu egzaminu z jednej kwalifikacji jej absolwent uzyskuje dyplom potwierdzający kwalifikację w zawodzie. Wiele osób zastanawia się, jakie jest wykształcenie po szkole branżowej. Jak wynika z przepisów Prawa Oświatowego, absolwenci szkoły branżowej I stopnia posiadają wykształcenie zasadnicze branżowe.

Wykształcenie średnie branżowe

Absolwenci szkoły branżowej I stopnia mogą kontynuować naukę w szkole branżowej II stopnia. Ukończenie jej umożliwia uzyskanie dyplomu zawodowego na poziomie technika, jeśli uczeń zda egzamin zawodowy w danym zawodzie oraz uzyskanie świadectwa dojrzałości, jeśli uczeń zda egzamin maturalny. Wykształcenie średnie branżowe posiadają osoby, które ukończyły branżową szkołę II stopnia.

Wykształcenie średnie

Niektóre osoby zastanawiają się, jaki jest poziom wykształcenia po liceum. Wykształcenie średnie posiadają osoby, które ukończyły szkołę ponadpodstawową (czteroletnie liceum, pięcioletnie technikum, szkołę branżową II stopnia), szkołę ponadgimnazjalną (za wyjątkiem szkół zawodowych, zasadniczych szkół zawodowych oraz szkół specjalnych dla uczniów z upośledzeniem umysłowym) szkołę artystyczną realizującą kształcenie ogólne. Absolwenci szkół średnich bez matury mogą kontynuować naukę w szkołach policealnych. Warto pamiętać, poziom wykształcenia w tym przypadku nie ulegnie zmianie, a osoba, która ukończyła szkołę policealną, ma nadal wykształcenie średnie. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule „Absolwenci szkoły policealnej: jakie mają wykształcenie?”. Podejście do egzaminu maturalnego i jego pomyślne zdanie umożliwia kontynuowanie nauki w szkołach wyższych.

Wykształcenie wyższe

Wykształcenie wyższe posiadają osoby, które ukończyły studia wyższe I, II lub III stopnia. W przypadku studiów pierwszego stopnia można uzyskać tytuł zawodowy licencjata, inżyniera lub innego równorzędnego. Po studiach II możliwe jest uzyskanie tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera lub innego równorzędnego. Osoby, które ukończyły studia III stopnia, posiadają stopień naukowy doktora.

Zobacz również: Pedagogika gestalt: na czym polega i jakie są jej główne założenia?

Jakie dokumenty potwierdzają wykształcenie?

Posiadanie konkretnego stopnia wykształcenia, potwierdzają odpowiednie dokumenty. Są to:

• świadectwo ukończenia szkoły podstawowej,
• świadectwo ukończenia gimnazjum,
• świadectwo ukończenia szkoły ponadpodstawowej,
• świadectwo maturalne,
• dyplomy potwierdzające ukończenie studiów wyższych I, II i III stopnia.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_101291255_school-education-concept.html