System edukacji w Wielkiej Brytanii zdecydowanie różni się od polskiego. Uczniowie na Wyspach zdają o wiele więcej egzaminów końcowych, a także muszą płacić czesne za studia. Sprawdź, jak wygląda brytyjski system edukacji od przedszkola do studiów wyższych.
System edukacji w Wielkiej Brytanii – czym się charakteryzuje?
Zjednoczone Królestwo jest monarchią konstytucyjną położoną w Europie Zachodniej. W jej skład wchodzą cztery niezależne państwa: Anglia, Walia, Szkocja oraz Irlandia Północna. W związku z tym system edukacji w Wielkiej Brytanii jest zdecentralizowany, a każdy kraj posiada własne przepisy oświatowe podlegające konkretnym rządom. Najbardziej zbliżone są systemy szkolnictwa w Anglii oraz Walii, które prawnie reguluje Parlament Brytyjski w Westminsterze. Oddzielna legislacja dotyczy Irlandii Północnej oraz Szkocji, gdzie zajmują się tym Zgromadzenie Północnej Irlandii oraz Szkocki Parlament. Brytyjski system edukacji różni się zatem pod kątem administracyjnym, organizacyjnym, systemu klasyfikacyjnego, terminologii, nominacji placówek oświatowych i nadzoru. W Anglii, Walii i Szkocji prawną stronę oświaty regulują ustawy edukacyjne, które są także uzupełniane przez zarządzenia władz lokalnych.
Obowiązkowa edukacja w Wielkiej Brytanii
System edukacji obowiązkowej w Zjednoczonym Królestwie obejmuje szkołę podstawową oraz średnią. Uczniowie rozpoczynają naukę około 5. roku życia, a kończą ją mając 16 lat. Jedynie system edukacji w Anglii zakłada, że młodzież do ukończenia 18. roku ma obowiązek uczestniczenia w jednej z następujących form kształcenia:
- kontynuować edukację w pełnym wymiarze godzin,
- rozpocząć praktykę zawodową lub staż,
- rozpocząć wolontariat trwający minimum 20 godzin tygodniowo przy jednoczesnym kształceniu się w niepełnym wymiarze godzin.
Poziomy kształcenia w Wielkiej Brytanii
System oświaty w Wielkiej Brytanii dzieli się na cztery etapy:
- key stage 1 (Anglia i Walia), Level A (Szkocja) – dzieci w wieku od 5. do 7. roku życia;
- key stage 2 (Anglia i Walia), Level B (Szkocja) – dzieci w wieku od 7. do 11. roku życia;
- key stage 3 (Anglia i Walia), Level C (Szkocja) – dzieci w wieku od 11. do 14. roku życia;
- key stage 4 (Anglia i Walia), Level D (Szkocja) – dzieci w wieku od 14. do 16. roku życia;
Szkoła w Wielkiej Brytanii – etapy
Brytyjski system edukacji dzieli się na 5 etapów:
- żłobek i przedszkole (nursery),
- szkoła podstawowa (primary school),
- szkoła średnia I stopnia (secondary school / high school),
- szkoła średnia II stopnia (further education / college),
- szkoła wyższa (higher eduaction).
Przedszkole
Pierwszym nieobowiązkowym etapem edukacji w Wielkiej Brytanii jest przedszkole. Chociaż dla każdego kraju obowiązuje określony wymiar godzin, jakie dzieci mogą spędzić w placówce bezpłatnie, najczęściej jest on niewystarczający, a rodzice muszą wnosić dodatkowe opłaty, aby go przedłużyć. Z tego powodu opieka przedszkolna w Wielkiej Brytanii uchodzi za jedną z najdroższych w całej Europie. Dla trzy- i czterolatków przedszkole w Anglii finansowane jest do 570 godzin rocznie, co daje zaledwie 15 godzin tygodniowo. Jeżeli oboje rodziców pracują i zarabiają co najmniej średnią krajową, mogą liczyć na bezpłatną opiekę w wymiarze 30 godzi tygodniowo. W niektórych przypadkach dziecko może iść do przedszkola już w wieku 2 lat – taką możliwość mają ci rodzice, którzy pobierają określony zasiłek. Oprócz opłat za dodatkowe godziny spędzone w placówce, obowiązkiem opiekunów jest również pokrycie opłat za posiłki, pieluchy oraz wycieczki.
Bezpłatna wymiar opieki w pozostałych krajach Zjednoczonego Królestwa wynosi: 600 godzin rocznie w Szkocji, 30 godzin tygodniowo w Walii oraz 475 godzin rocznie w Irlandii Północnej.
Przedszkole w Wielkiej Brytanii, choć jest częścią systemu edukacyjnej, nakierowane jest na rozwój społeczny i kreatywny. Maluchy spędzają czas na śpiewaniu piosenek, malowaniu, rysowaniu oraz innych artystycznych zajęciach. Placówka ma przyzwyczaić je do spędzania czasu bez rodziców oraz przygotować do nauki w szkole podstawowej. W niektórych przedszkolach obowiązują mundurki w postaci swetra lub koszulki z logo.
Szkoła podstawowa
Szkoła podstawowa jest pierwszym obowiązkowym etapem edukacji w Wielkiej Brytanii. W zależności od państwa, dzieci rozpoczynają naukę w miedzy 4. a 5. rokiem życia i kontynuują ją do ukończenia 11 r.ż. Szkoła podstawowa w Wielkiej Brytanii trwa 6 lat i jest podzielona na dwa stopnie, które kończą się egzaminami:
- Infant schools przeznaczony dla dzieci w wieku od 5 do 7 lat. Etap key stage 1 (poziom P1 do P4 w Szkocji) kończy się egzaminem z angielskiego, matematyki i przedmiotów ścisłych;
- Junior schools przeznaczony dla dzieci od 7 do 11 lat. Etap key Stage 2 (pozioy od P5 do P7 w Szkocji) kończy się egzaminem z angielskiego, matematyki i wybranego przedmiotu.
Istnieją również Combined infant and junior schools, czyli szkoły łączące placówki wymienione powyżej. Uczęszczają do nich dzieci w wieku od 5 do 11 lat. Podobnie jak w szkołach w USA po obu etapach uczniowie zdają egzaminy SATs. Obowiązuje ocena opisowa, w której wskazane są słabe oraz mocne strony ucznia. Raport zawiera także dane dotyczące postępów w nauce z poszczególnych zajęć i przedmiotów stanowiących podstawę programową. Ze szkoły podstawowej uczeń automatycznie przechodzi do szkoły średniej.
Szkoła średnia I stopnia
Kolejnym obowiązkowym etapem brytyjskiego systemu edukacji jest szkoła średnia I stopnia. Uczęszczają do niej dzieci w wieku od 11 do 16 lat. Podobnie jak w przypadku szkoły podstawowej, jest ona podzielona na dwa stopnie:
- etap key stage 3 (poziom S1 do P3 w Szkocji) przeznaczony dla dzieci w wieku od 11 do 14 lat, który kończy się egzaminem z angielskiego, matematyki i wybranego przedmiotu;
- etap key stage 4 (poziom S4 do P5 w Szkocji) przeznaczony dla dzieci w wieku od 14 do 16 lat, który kończy się egzaminem GCSE (General Certificate of Secondary Education).
Przez pierwsze trzy lata nauki w szkole średniej uczniowie odbywają zajęcia z języka angielskiego, matematyki, przedmiotów ścisłych, przedmiotów humanistycznych oraz języka obcego nowożytnego. Oprócz tego, każda szkoła posiada swoją listę przedmiotów fakultatywnych, z których uczniowie wybierają kilka. Są to an przykład łacina, muzyka, nauka o sporcie, teatr, sztuka, technologia projektowania czy informatyka. Około 13 roku życia uczeń ponownie zdaje egzaminy SATs, które kończą etap key stage 3. W tym przypadku obowiązuje skala ocen od 8 (najwyższy) do 1 (uczeń nie zdaje).
Przez dwa ostatnie lata edukacji w szkole średniej, młodzież uczy się do egzaminu końcowego GCSE, który jest odpowiednikiem polskiego egzaminu ósmoklasisty. Uczniowie podchodzą średnio do 9-12 testów z puli 45 przedmiotów. Niektóre z nich są obowiązkowej, na przykład język i literatura angielska, matematyka, jeden przedmiot ścisły (chemia, fizyka, informatyka), język obcy, geografia lub historia, projektowanie i technologia, sztuka oraz wychowanie fizyczne. W zależności od szkoły lub profilu, uczeń może być zobowiązany do zdania np. języka walijskiego (w Walii), biznesu, inżynierii i innych. Pozostałe przedmioty uczniowie wybierają według własnych preferencji. Oceny w Wielkiej Brytanii za egzamin GSCE są literowe – od A (najwyższy wynik), przed G (najniższy wynik) do U (uczeń nie zdaje). Szkockim odpowiednikiem egzaminu GCSE jest Scottish Qualifications Certificate (SQC).
Po uzyskaniu dyplomu nastolatek może zakończyć naukę i rozpocząć pracę. Wyjątek stanowi system szkolnictwa w Anglii, który zakłada, że młody człowiek powinien kształcić się do 18. roku życia. Może on zatem kontynuować naukę w szkole średniej II stopnia, rozpocząć staż zawodowy lub wolontariat połączony z kształceniem w niepełnym wymiarze godzin.
Szkoła średnia II stopnia
Szkoła średnia II stopnia przeznaczona jest dla tych uczniów, którzy są zdecydowani kontynuować naukę do 18. lub maksymalnie 19. roku życia. Mogą oni wybrać jedną z dwóch szkół:
- Sixth Form – w walijskim, irlandzkim i angielskim systemie edukacji ten rodzaj placówki jest przedłużeniem szkoły średniej I stopnia. Uczniowie w wieku 16-17 lat przygotowują się do egzaminów A-level, które odbywają się po pierwszym i drugim roku. Mają oni możliwość wybrania dowolnych przedmiotów, związanych z ich zainteresowaniami lub planami zawodowymi. Egzaminy te są odpowiednikiem polskiej matury i umożliwiają kontynuowanie edukacji na uczelniach wyższych. Placówki te oferują przedmioty o charakterze akademickim;
- Sixth Form Colleges – w koledżach uczniowie mogą zdobyć wykształcenie zawodowe. Placówlki te oferują kursy akademickie, profesjonalne i techniczne.
W przypadku egzaminów A-levels również mamy do czynienia z literową skalą ocen – od A (ocena najwyższa) od E (ocena najniższa).
Studia w Wielkiej Brytanii
Ostatnim etapem systemu szkolnictwa w Wielkiej Brytanii jest szkoła wyższa. Edukacja wyższa w Zjednoczonym Królestwie jest dwustopniowa – dzieli się na studia licencjackie (undergraduate), które trwają 3-4 lata oraz magisterskie (postgraduate), trwające 1-2 lat. Uniwersytety w Wielkiej Brytanii są podzielone na „stare” oraz „nowe”. Uczelnie i politechniki „stare” to grupa 50 prestiżowych placówek z wieloletnią tradycją oraz najwyższymi standardami nauczania, np. Oksford czy Cambridge. Ich ukończenie umożliwia młodemu człowiekowi znalezienie dobrze płatnej pracy. Uczelnie „nowe” to te powstałe po 1992 roku, które nie mają tak wysokich pozycji na rynku edukacyjnym. Oferują one kursy modułowe oraz szkolenia zawodowe. Dostanie się do nich jest o wiele łatwiejsze niż w przypadku „starych” uczelni. Każda placówka ma własną politykę naboru studentów. Zazwyczaj wystarcza dyplom ukończenia szkoły średniej, jednak niektóre organizują egzaminy wstępne, np. wspomniane już Oksford oraz Cambridge. Dostanie się na te uczelnie ułatwia również posiadanie matury międzynarodowej.
Studia na uczelniach w Anglii są płatne, a maksymalne czesne wynosi nawet 10 tys. funtów rocznie. Ogromne sumy będą musieli zapłacić również ci przyszli studenci, którzy chcą studiować w Szkocji, Walii oraz Irlandii Północnej.
A co Ty sądzisz o systemie edukacji w Wielkiej Brytanii? Podziel się swoją opinią w komentarzu! 👇
