Podstawowe obowiązki szkoły wobec ucznia określone są przez prawo. To ono stanowi, jakie działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów oraz działania dydaktyczne powinni podejmować nauczyciele i jak dbać o uczniów niepełnosprawnych. Sprawdź, co powinieneś wiedzieć o prawach dziecka pełnosprawnego i niepełnosprawnego.
Co należy do podstawowych obowiązków szkoły wobec ucznia?
Głównym celem realizowanym w instytucjach oświatowych jest zapewnianie uczniom edukacji. Zakres obowiązków szkoły wobec ucznia określony jest przez ustawę Prawo oświatowe i szereg aktów prawnych. Ponadto szkoła ma obowiązek wychowywać dzieci i młodzież, a także:
- ułatwiać uczniom rozumienie świata, innych osób i samych siebie,
- zapewnić wychowankom możliwość rozwijania swoich zainteresowań,
- pomóc młodzieży odnaleźć się we współczesnym świecie i usamodzielnić,
- umożliwić uczniom rozwój,
- kształtować postawy patriotyczne.
Każdemu z wychowanków szkoły przysługują prawa i obowiązki ucznia, które określane są przez dyrektora szkoły oraz międzynarodowe i krajowe akty prawne, m.in. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 roku. W przypadku rażącego naruszenia obowiązujących zasad dziecko może otrzymać naganę dyrektora szkoły. Pozostałe kary stosuje się na wniosek dyrektora szkoły, wychowawcy klasy lub samorządu uczniowskiego, a ich wykonanie nadzoruje rada pedagogiczna. Jeśli zajdzie taka konieczność, możliwe jest np. przeniesienie ucznia do równoległej klasy w tej samej szkole.
Najważniejsze reguły życia szkolnego omawiane są podczas pierwszych godzin lekcyjnych oraz na pierwszym zebraniu rodziców, podczas którego wybiera się radę rodziców. Za organizację roku szkolnego odpowiadają władze placówki, jednak dyrektora szkoły obowiązuje konieczność ustalania najważniejszych kwestii z radą rodziców.
Na początku roku szkolnego nauczyciel ma obowiązek poinformowania uczniów o programie nauczania, który umożliwia osiągnięcie określonych celów nauczania, a wychowawca przedstawia swoim podopiecznym ich najważniejsze prawa i obowiązki. Pilnowaniem przestrzegania praw ucznia zajmują się dyrektor szkoły i jej pracownicy (m.in. członkowie rady pedagogicznej). Powinni oni także zapewnić młodzieży należytą opiekę oraz edukację w przyjaznych i bezpiecznych warunkach, które nie zagrażają zdrowiu, oraz możliwość odpowiedniego rozwoju psychofizycznego.
Najważniejsze obowiązki szkoły wobec ucznia niepełnosprawnego
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (z późn. zm.) uczniowie posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wymagają wdrożenia odpowiednich metod pracy oraz specjalnej organizacji nauki. Wspomniane orzeczenia wydaje się na wniosek rodziców uczniów lub ich opiekunów prawnych, może o nie wnioskować także uczeń pełnoletni. Niepełnosprawność może m.in. wykluczyć dziecko z możliwości uczestnictwa w zajęciach wychowania fizycznego. Dyrektor szkoły po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej może zezwolić na indywidualny tok nauki albo program nauczania ucznia oraz wyznaczyć nauczyciela-opiekuna.
Szkoła ma obowiązek zapewnić pomoc psychologiczno-pedagogiczną, m.in. w formie dodatkowych zajęć, konsultacji, warsztatów oraz porad. Udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej odbywa się we współpracy z rodzicami uczniów, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, pozostałymi placówkami oświatowymi, organizacjami pozarządowymi, placówkami doskonalenia nauczycieli oraz podmiotami zajmującymi się działalnością na rzecz dzieci, młodzieży i rodziny. Rodzice mają prawo do skorzystania z pomocy ekspertów, a nauczyciel prowadzący zajęcia z uczniami niepełnosprawnymi powinien współpracować z poradnią podczas oceny funkcjonowania ucznia i kontrolowania efektów działań.
Dyrektor szkoły powinien zadbać także o wzbogacanie form działalności dydaktycznej, opiekuńczej i wychowawczej, do tego potrzeba jednak pozytywnej opinii rady rodziców. Ponadto uczniowie mogą mieć wydłużony czas edukacji, możliwe jest także przedłużenie etapu edukacyjnego (w przypadku szkoły podstawowej o rok lub dwa lata, w szkole ponadpodstawowej o rok). Dyrektorowi szkoły przysługuje także prawo do zwolnienia uczniów, którzy posiadają stosowną opinię lub orzeczenie, z udziału w zajęciach lekcyjnych z nauki drugiego języka obcego.
Jakie są obowiązki szkoły wobec ucznia z zespołem Aspergera?
Uczniowie z autyzmem lub zespołem Aspergera powinni otrzymać odpowiednie warunki do nauki, za zapewnienie których odpowiedzialna jest szkoła. Zadaniem dyrektora szkoły i personelu jest zapewnienie wychowankom możliwości realizowania zaleceń, które zapisane są w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Ponadto w placówce powinny znaleźć się odpowiednie środki dydaktyczne oraz sprzęt, a także dostosowana do możliwości uczniów oferta specjalistycznych zajęć edukacyjnych. Władze szkoły odpowiadają również za zorganizowanie zajęć wspierających edukację i rozwój swoich wychowanków, które dopasowane są do ich możliwości psychofizycznych.
Podczas przebywania na terenie szkoły uczniowie, u których zdiagnozowano autyzm dziecięcy, autyzm atypowy lub zespół Aspergera, powinni mieć możliwość integrowania się z pozostałymi dziećmi. Do zadań nauczycieli pracujących z młodzieżą autystyczną należy również przygotowanie swoich wychowanków do samodzielnego dorosłego życia.
Zadaniem pracowników szkoły jest obserwowanie tego, jak funkcjonuje uczeń, i dostosowanie warunków organizacji kształcenia do jego potrzeb. Jeśli będzie to niezbędne, szkoła ma obowiązek zapewnienia dziecku możliwości uczestnictwa w wybranych zajęciach realizowanych indywidualnie lub w małych, maksymalnie 5-osobowych grupach.
Co szkoła zapewnia uczniom z dysleksją?
Wspominając o obowiązkach szkoły wobec ucznia z dysleksją, należy przede wszystkim wymienić pomoc w nauce. Szkoła powinna umożliwić dziecku rozwijanie się i zwalczanie trudności, które w przeciwnym wypadku mogą się pogłębiać. W tym przypadku również warto wspomnieć o tym, jak ważna jest współpraca szkół podstawowych i ponadpodstawowych ze specjalistami z poradni psychologiczno-pedagogicznych.
Należy mieć na uwadze, że już zaliczenie ucznia do grupy ryzyka dysleksji powinno skłonić nauczycieli i rodziców do podjęcia pracy z dzieckiem. Dzięki odpowiednio wczesnej reakcji i podjęciu walki z problemami możliwe jest zwalczenie lub zmniejszenie problemów, które uczeń może napotkać w przyszłości.
Dziecku z dysleksją przysługują w szkole prawa takie jak dopasowanie wymagań edukacyjnych do jego możliwości oraz potrzeb poprzez dostosowanie form i metod pracy z uczniem, a także jasne przedstawienie zasad oceniania. Odpowiednia praca podczas zajęć z takim uczniem poskutkuje większą motywacją dziecka do nauki, a pomoc w przezwyciężaniu barier pomoże mu w zwiększeniu możliwości w szkole. Uczniowie posiadający stosowne orzeczenia lub opinie mogą również korzystać z wydłużenia czasu pisania egzaminów zewnętrznych.
Zakres obowiązków szkoły wobec ucznia z ADHD
Dzieci cierpiące na zespół nadpobudliwości psychoruchowej również mają obowiązek wypełniać obowiązki ucznia, które określają akty prawne oraz statut szkoły, jednak ze względu na charakter ich niepełnosprawności może być to dla nich trudne. Statut szkoły określa także prawa uczniów, które powinny być przestrzegane bez względu na ewentualne problemy wychowawcze młodzieży z ADHD.
Opiekunowie dzieci cierpiących na zespół nadpobudliwości psychoruchowej powinni zapewnić im szczególne wsparcie oraz opiekę. Uczniowie ci potrzebują ich także ze strony nauczycieli oraz innych pracowników szkoły. Ze względu na problemy z koncentracją, impulsywne zachowania i nadruchliwość uczestnictwo w zajęciach edukacyjnych jest dla nich wyjątkowo trudne, dlatego konieczne jest poświęcanie im wzmożonej uwagi oraz współpraca między nauczycielem, rodzicami i specjalistami (np. pracownikami poradni psychologiczno-pedagogicznej). Już w szkole podstawowej należy zwrócić uwagę na to, jak zachowuje się dziecko, i odróżniać objawy ADHD od celowych działań (za te ostatnie uczeń powinien ponosić konsekwencje).
Nauczyciel pracujący z dziećmi z ADHD powinien wykazać się cierpliwością oraz wiedzą dotyczącą prowadzenia zajęć czy wychowywania uczniów z nadpobudliwością ruchową. Kluczem do ich zrozumienia jest zaakceptowanie objawów oraz faktu, że ADHD nie można wyleczyć. Szkoła powinna zapewnić dzieciom odpowiedni program nauczania, który dopasowany jest do ich możliwości, a nauczycielom zaleca się stosowanie pochwał za wszelkie, nawet małe osiągnięcia, oraz wzmacniać pozytywne zachowania.
