Rada rodziców w szkole – jakie ma kompetencje i czym się zajmuje?

Rada rodziców to organ, który posiada wiele uprawnień i może mieć realny wpływ na funkcjonowanie szkoły, a także jej wizerunek. Zajmuje się ona przede wszystkim występowaniem z wnioskami i opiniami do najważniejszych podmiotów działających w placówce i wokół niej. Sprawdź w naszym artykule, jakie jeszcze kompetencje posiada rada rodziców. Dowiedz się również, na jakie cele przeznaczane są środki z funduszu rady.

Rada rodziców – co to za organ?

Jak wynika z ustawy Prawo oświatowe, rada rodziców to niezależny od dyrektora i rady pedagogicznej organ szkolny, który reprezentuje rodziców uczniów danej szkoły lub placówki. Powoływana jest ona do współpracy ze szkołą w zakresie wszystkich spraw związanych z jej statutowymi zadaniami dotyczącymi kształcenia oraz funkcjonowania. Rada rodziców ma prawo występować z różnymi wnioskami oraz opiniami do dyrektora, rady pedagogicznej lub rady szkoły. Może ona również gromadzić fundusze z różnych źródeł w celu wspierania działalności szkoły oraz decydować, na co zostaną przeznaczone.

Kto wchodzi w skład rady rodziców?

W skład rad rodziców wchodzą:

• w szkołach – po jednym przedstawicielu rad oddziałowych, wybranych w tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danego oddziału (dotyczy to również przedszkoli),
• w placówkach – co najmniej siedmiu przedstawicieli, wybranych w tajnych wyborach przez zebranie rodziców wychowanków danej placówki,
• w szkołach artystycznych – przedstawiciele w liczbie określonej przez statut szkoły, wybrani w tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danej szkoły.

Jak wyglądają wybory do rady rodziców?

Ustawa – Prawo oświatowe, określa jedynie trzy główne zasady przeprowadzania wyborów do rady rodziców. Zgodnie z nią, wybory muszą odbywać się w każdym roku szkolnym, na pierwszym zebraniu rodziców, a jednego ucznia może reprezentować tylko jeden rodzic. Szczegółowe informacje na temat trybu wyborów powinny znajdować się w regulaminie działalności rady rodziców, który uchwala sam ten organ.

Procedura wyboru do rady rodziców może wyglądać w następujący sposób. W pierwszej kolejności wybierani są reprezentanci do rad oddziałowych, czyli tzw. trójek klasowych. Wybory przeprowadza komisja powołana na zebraniu rodziców, a odpowiednie warunki do jej prac zapewnia wychowawca klasy. Niezwłocznie po podliczeniu głosów komisja ogłasza wyniki. Następnie spośród reprezentantów rady oddziałowej wybierana jest osoba, która będzie przedstawicielem rady rodziców.

Czy uczestnictwo w radzie rodziców jest obowiązkowe?

Dołączenie do rady rodziców jest prawem i przywilejem, a nie obowiązkiem. Rodzice często niechętnie angażują się w jej pracę z uwagi na obawę, że działalność w radzie będzie zabierała zbyt dużo czasu. Warto jednak podkreślić, że organ ten może samodzielnie ustalić tryb i organizację swojej pracy. Zebrania rady rodziców odbywają się przeważnie od dwóch do czterech razy do roku. Pozostałą działalność na rzecz szkoły można dostosować do życia zawodowego i prywatnego. Jest to istotne z tego względu, że zaangażowanie rodziców może mieć realny wpływ na atmosferę i warunki panujące w szkole, a także na jej wizerunek i jakość pracy nauczycieli. Członek rady rodziców ma również znacznie lepszą perspektywę na wiele spraw szkolnych. To z kolei wpływa na oceny sytuacji, w których uczestniczy jego dziecko. Do innych zalet uczestnictwa w radzie zaliczyć można poczucie wpływu na jakość pracy szkoły oraz rozwijanie jej oferty, zgodnie z potrzebami uczniów, na przykład przez współpracę ze stowarzyszeniami, instytucjami kultury czy organizacjami pozarządowymi.

Jakie są najważniejsze kompetencje rady rodziców?

Zgodnie z art. 84 ustawy Prawo oświatowe do kompetencji rady rodziców należy przede wszystkim:

• występowanie z wnioskami i opiniami do wszystkich najważniejszych podmiotów działających w szkole i wokół niej: dyrektora, rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego, organu prowadzącego szkołę (gminy) lub organu sprawującego nadzór pedagogiczny (kuratorium oświaty) we wszystkich sprawach szkoły lub placówki,
• uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym i profilaktycznym skierowane do uczniów, realizowanego przez nauczycieli. Program może zostać przyjęty wyłącznie w sytuacji pełnej zgodności obu podmiotów,
• opiniowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania szkoły,
• opiniowanie projektu planu finansowego szkoły składanego przez dyrektora szkoły,
• gromadzenie funduszy z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł.

Kompetencje rady rodziców określają również inne artykuły ustawy:

• udział w komisji konkursowej wyłaniającej osobę na stanowisko dyrektora szkoły,
• opiniowanie decyzji dyrektora o umożliwieniu prowadzenia w szkole działalności przez stowarzyszenia i inne organi­zacje, których celem jest działalność wychowawcza lub wzbogacenie form działalności wychowawczej, dydaktycznej i opiekuńczej szkoły,
• opiniowanie wprowadzenia w szkole zajęć edukacyjnych, o których mowa w odrębnych przepisach,
• wnioskowanie i opiniowanie w kwestiach związanych z obowiązkiem noszenia przez uczniów jednolitego stroju na terenie szkoły (mundurku szkolnego).

Poza tym można je znaleźć w Karcie nauczyciela. Dotyczą one:

• prawa do formułowania opinii w sprawie oceny dorobku zawodowego za okres stażu,
• wnioskowania o ocenę pracy nauczyciela.

Pozostałe kompetencje rady rodziców można też znaleźć w różnych rozporządzeniach. Należy do nich:

• opiniowanie propozycji zajęć do wyboru przez ucznia z wychowania fizycznego,
• opiniowanie projektu dodatkowych dni wolnych od zajęć dydaktyczno-wychowawczych,
• wnioskowanie razem z radą pedagogiczną i samorządem uczniowskim o nadanie szkole lub placówce przez organ prowadzący imienia,
• udział w pracy komisji ustalającej roczną ocenę klasyfikacyjną zachowania w przypadku stwierdzenia, że ocena ta została ustalona niezgodnie z prawem,
• możliwość uczestniczenia w pracy zespołu powypadkowego,
• udział w pracach zespołu oceniającego, powołanego przez organ nadzoru pedagogicznego, rozpatrującego odwołanie nauczyciela i dyrektora szkoły lub placówki od oceny jego pracy,
• udział w badaniach związanych z prowadzoną w szkole lub placówce ewaluacją zewnętrzną i wewnętrzną.

Czy wpłaty na radę rodziców są obowiązkowe?

Rada rodziców nie ma osobowości i zdolności prawnej, a zatem nie może zawierać umów czy zatrudniać osób. Ma ona jednak prawo do gromadzenia środków finansowych w oparciu o dobrowolne składki lub inne źródła. Członkowie rady mogą zachęcać do wpłat na różne cele, ale nie mają prawa narzucać obowiązkowych opłat ani dla rodziców, ani dla innych podmiotów, które działają wokół szkoły. Ustawa nie definiuje zapisu o innych źródłach. Można jednak przyjąć, że chodzi o różne inicjatywy podejmowane przez rodziców, na przykład aukcje, sprzedaż produktów wytworzonych przez członków, kiermasze czy darowizny dla szkoły z przeznaczeniem na fundusz rady rodziców.

Na co mogą zostać przeznaczone pieniądze z funduszu rady rodziców?

Zasady wydawania środków finansowych zgromadzonych przez radę rodziców powinny być określone w regulaminie jej działalności. Konkretne zakupy dokonywane są przez służby szkolne na zasadach określonych przez radę. Środki z funduszu mogą zostać przeznaczone na wspieranie celów i zadań szkoły, a nie na jej bieżącą organizację i elementarne potrzeby uczniów. Tym bowiem zajmuje się organ prowadzący placówkę. Za zgromadzone pieniądze rada rodziców może dofinansować wycieczkę szkolną (np. dla dzieci, których rodzice nie są w stanie zapłacić pełnej kwoty), zakupić nagrody dla uczniów lub opłacić ich stypendia, zakupić bilety wstępu do instytucji kultury (np. filharmonii czy teatru), dofinansować imprezę szkolną, zakupić ponadstandardowe wyposażenie szkoły lub środki dydaktyczne (np. tablicę multimedialną czy lepszy sprzęt elektroniczny) albo zakupić prezenty dla uczniów na mikołajki klasowe lub Dzień Dziecka. Poza tym środki mogą zostać przeznaczone na inne cele związane ze wspieraniem działalności statutowej.

Warto podkreślić, że nie ma znaczenia, jaką kwotę dany rodzic wpłacił na fundusz – z zakupionych sprzętów wszyscy uczniowie mogą korzystać na tych samych zasadach.

W jakich szkołach i placówkach nie tworzy się rad rodziców?

Rady rodziców nie są tworzone w placówkach, w których nie ma możliwości bezpośredniego uczestniczenia w ich działalności reprezentacji rodziców. Są to przede wszystkim:

• szkoły dla dorosłych,
• szkoły policealne dla młodzieży,
• szkoły w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej,
• szkoły w zakładach poprawczych i schroniska dla młodzieży,
• szkoły w zakładach karnych i aresztach śledczych,
• poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym poradnie specjalistyczne,
• szkolne schroniska młodzieżowe,
• młodzieżowe ośrodki wychowawcze,
• młodzieżowe ośrodki socjoterapii,
• placówki kształcenia ustawicznego i praktycznego oraz ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
• bursy i domy wczasów dziecięcych,
• biblioteki pedagogiczne.

Obowiązek powołania rady rodziców nie dotyczy również szkół oraz placówek publicznych, które prowadzone są przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne, oraz szkół i placówek prywatnych. Rady mogą zostać jednak powołane w ramach aktów wewnętrznych tych placówek.

Rada rodziców w przedszkolu

Ustawa o Prawie oświatowym reguluje kompetencje i zasady powoływania rady rodziców nie tylko w szkołach, ale również przedszkolach. Zgodnie z jej zapisami w skład rady wchodzi co najmniej siedmiu członków, wybranych w tajnych wyborach na pierwszym zebraniu w każdym roku szkolnym. Podobnie jak w szkole, rada rodziców w przedszkolu uchwala regulamin swojej działalności. Posiada ona również te same kompetencje, a zatem ma prawo występować do dyrektora i innych organów przedszkola, opiniować program kształcenia oraz projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły. Uczestnictwo w radzie rodziców w przedszkolu może być doskonałym pomysłem dla tych rodziców, którzy chcą być na bieżąco z życiem placówki i mieć większy wpływ na to, czego uczone jest ich dziecko.