Kaligrafia to sztuka pięknego pisania, która współcześnie przeżywa renesans. Coraz więcej osób w różnym wieku próbuje w niej swoich sił. Jeśli chcesz dowiedzieć się, od czego zacząć naukę kaligrafii i jakie narzędzia będą Ci potrzebne, zapoznaj się z naszym wpisem.
Co to jest kaligrafia?
Kaligrafia to sztuka pięknego, starannego pisania. Słowo „kaligrafia” to połączenie dwóch starograckich wyrazów – kalós, oznaczającego „piękny” lub „dobry” oraz gráphein, oznaczającego „pisanie, opisywanie, przedstawienie, malowanie”. Historia kaligrafii jest niemal tak długa, jak historia pisma. Z tego powodu jej odmian i form jest bardzo wiele. Wyróżniamy kaligrafię chińską, japońską, koreańską, arabską oraz łacińską. Do sztuki pisania używano wówczas różnych narzędzi – patyków, trzciny, gęsich piór czy bambusa, a pisano na papirusie, jedwabiu, pergaminie i papierze.
Przed wynalezieniem druku przez Jana Gutenberga około 1450 roku, jedynym sposobem na powielanie ksiąg było ich przepisywanie. Ciekawostką może być fakt, iż przepisanie biblii przez skrybę zajmowało około roku. W ciągu całego swojego życia mógł on powielić około 40 dzieł. Zakonnicy, którzy zajmowali się rękopiśmiennictwem dali początek kaligrafii łacińskiej. Dzięki zachowanym księgom dziś możemy uczyć się różnych przekrojów pisma, na przykład rotundy, szwabachy, fraktury, bastardy, italiki, uncjały, kursywy angielskiej czy kurrenty.
Do lat 60. ubiegłego wieku w Polsce kaligrafia była obowiązkowym przedmiotem szkolnym. Traktowano ją jako podstawę do nauki normalnego pisma. Poza tym miała kształtować cierpliwość, koordynację rąk i oczu oraz stymulować mózg. Współcześnie pismo kaligraficzne wraca do łask i cieszy się dużą popularnością zwłaszcza wśród osób używających bullet journali do planowania czasu.
Kaligrafia nowoczesna a tradycyjna – czym się różnią?
Kaligrafia artystyczna, choć czerpie z tradycyjnych źródeł, nie zamyka się w sztywnych ramach. Osoby zainteresowane sztuką pięknego pisania mogą sięgnąć po pismo gotyckie lub zacząć przygodę z kaligrafią współczesną.
Kaligrafia tradycyjna
Kaligrafia tradycyjna polega na bardzo dokładnym odwzorowywaniu danego kroju pisma. Wymaga skupienia i trzymania się ściśle określonych ram takich jak kształt liter, proporcje, szerokość i odległość. Mówiąc najprościej, opiera się ona na powtarzaniu, a najlepszym kaligrafistą jest ten, kto potrafi napisać literę za każdym razem tak samo. Kaligrafia tradycyjna nie pozwala na dowolność, jest powtarzalna i wymaga dyscypliny. Jej nauka może trwać latami. Do pisma używa się stalówek na obsadce i tuszu, choć niektórzy sięgają po bardziej klasyczne narzędzia, takie jak gęsie pióro.
Kaligrafia nowoczesna
Nowoczesna kaligrafia stawia na dowolne formy i indywidualizm. Nie wymaga ona trzymania się linii, lecz pozwala na różne wielkości liter oraz ich podskakiwanie w górę i w dół. Może być niedoskonała, elastyczna oraz pozwala wyrażać swój styl, a także tworzyć unikalne kompozycje. W kaligrafii nowoczesnej wykorzystuje się różnorodne narzędzia – nie tylko stalówki, ale również pisaki, flamastry, pędzle czy nawet urządzenia graficzne, takie jak tablet. Zaciera ona również różnice między pisaniem a malowaniem.
Zobacz również: Jak poprawić charakter pisma?
Kaligrafia – jak zacząć?
Wiele osób szuka informacji o tym, jak nauczyć się kaligrafii. Sztuka ta wymaga ogromnej cierpliwości, czasu oraz odpowiednich narzędzi.
Kaligrafia – co jest potrzebne osobom początkującym?
Zestaw do kaligrafii dla początkujących powinien składać się z podstawowych narzędzi. Mowa o:
- stalówkach i obsadce (lub piórze do kaligrafii),
- pisakach,
- tuszu lub atramencie,
- papierze,
- szablonach do kaligrafii.
Jaka stalówka do kaligrafii?
Kształt stalówki ma kluczowe znaczenie w kaligrafii artystycznej. W zależności od tego, jakiego kroju pisma chcemy się uczyć, może być ona ścięta, ostra, twarda lub elastyczna:
- stalówka ostra – przeznaczona jest do kursywy angielskiej i niektórych stylów kaligrafii nowoczesnej;
- stalówka ścięta – używa się jej do stylów gotyckich, italika, minuskuły karolińskiej czy uncjały. Jest płaska oraz szeroka. Rozmiar stalówki ściętej dobiera się do wielkości liter;
- stalówka twarda – przeznaczona do kaligrafii nowoczesnej, italiki czy printu. Umożliwia pisanie bardzo cienką, jednolitą linią;
- stalówka elastyczna – przeznaczona do kaligrafii nowoczesnej. Jest miękka i umożliwia pisanie raz cienką, raz grubszą linią.
Obsadka do stalówki
Obsadka to element służący do mocowania stalówki. Wykonane są one najczęściej z drewna lub plastiku, lecz na rynku można znaleźć również mosiężne czy żywiczne. Proste obsadki umożliwiają pisanie uncjałą, italiką lub minuskułą karolińską, a także kaligrafowanie nowoczesne. Z kolei skośne służą pisaniu kursywą angielską. Osobom, które chcą wypróbować różnych stylów kaligrafii i znaleźć swój ulubiony polecane są obsadki 2w1.
Jaki tusz i atrament do kaligrafii?
Na początku warto wyjaśnić różnicę między tuszem a atramentem. Tusz jest gęsty, nie rozpuszcza się w wodzie, ma bardziej nasycone kolory i wymaga częstego mieszania. Nadaje się on tylko do maczanych piór do kaligrafii. Z kolei atrament rozpuszcza się w wodzie, jest mniej nasycony i bardziej podatny na blednięcie. Nadaje się on nie tylko do piór maczanych, ale również wiecznych. Co jeszcze może być alternatywą dla tuszu i atramentu? Hobbyści wykorzystują rozpuszczone gwasze lub farby akwarelowe, a także tusz kreślarski.
Pisaki do kaligrafii
Pisanie piórem to nie Twoja bajka? Na szczęście nie musisz rezygnować z nauki kaligrafii. Alternatywą dla stalówek są brush peny, czyli specjalne flamastry działające podobnie do pędzli. Pod wpływem nacisku tworzą one cienkie lub grubsze linie. Pisaki do kaligrafii dzielą się na duże i małe, miękkie i twarde oraz z końcówką nylonową lub z włosia. Osobom początkującym poleca się flamastry twarde lub średniotwarde o nylonowej, niezbyt grubej końcówce. Miękkie z kolei są przeznaczone dla średnio zaawansowanych i zaawansowanych miłośników kaligrafii nowoczesnej. Można kupić je w wielu różnych kolorach – nawet pastelowych czy metalicznych.
Papier do kaligrafii
Nawet dobre pióro lub pisak nie sprawdzą się, jeśli będziemy używali ich na zwykłym papierze do ksero. Zeszyt do kaligrafii zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych osób powinien mieć dosyć grube i gładkie strony. Dzięki temu końcówka brush pena nie będzie się niszczyła, a nauka będzie przyjemniejsza. Trzeba również uważać, aby nie przesadzić w drugą stronę – jeśli powierzchnia papieru będzie zbyt śliska, utrudnimy sobie pracę.
Szablony do kaligrafii
Jak ćwiczyć kaligrafię? W tym celu warto zakupić specjalne arkusze lub szablony. Swoim wyglądem mogą one nieco przypominać zeszyty do nauki pisania dla dzieci. Na początku każdą literę powtarza się kilkanaście lub kilkadziesiąt razy. Później można przejść do pisania słów a na końcu – całych zdań. Ćwiczenia do kaligrafii można kupić w firmie zeszytu lub pliku PDF do samodzielnego wydruku. Ta druga opcja wymaga jednak odpowiedniego papieru tak, jak wspominaliśmy w poprzednim akapicie.
Gdzie uczyć się kaligrafii?
Kaligrafii dla początkujących nożna uczyć się na warsztatach lub samodzielnie. Zaletą pierwszego rozwiązania jest nauka pod okiem profesjonalistów, którzy w przystępny sposób objaśnią sztukę kaligrafii i skorygują nasze ewentualne błędy. W zależności od wybranego kroju pisma oraz długości warsztatów, ich cena może wahać się od 60 do 200 złotych. Uczestnik otrzymuje również dostęp do wszystkich niezbędnych narzędzi i materiałów. Osoby, które chcą uczyć się samodzielnie, muszą zacząć od skompletowania całej wyprawki. Później mogą iść zgodnie z krokami przedstawionymi w zeszycie ćwiczeń i podręczniku. Dużym ułatwieniem dla początkujących kaligrafistów są filmy na YouTube. Znajdziemy je po polsku i po angielsku. To doskonała dla tych osób, które z powodów finansowych nie mogą pozwolić sobie na warsztaty.
Nauka kaligrafii dla początkujących – porady
Jeżeli posiadamy już piórko, flamastry, arkusze do kaligrafii i inne narzędzia, możemy przystąpić do nauki. Przedstawiamy nasze porady:
- Spróbuj oszukanej kaligrafii – faux calligraphy, czyli oszukana kaligrafia umożliwia uzyskanie pięknego kroju pisma bez dodatkowych umiejętności. Umożliwia ona zapoznanie się z anatomią liter, ćwiczy dłoń, uczy cierpliwości i nie wymaga specjalnych umiejętności – wystarczy zwykły długopis lub ołówek. Z tego powodu warto zacząć od niej naukę kaligrafii. Wystarczy napisać literę lub słowo wybranym krojem, a następnie dorysować linie w tych miejscach, w których powinny być one pogrubione. Później pozostaje tylko wypełnić pustą przestrzeń.
- Przejdź do stalówki lub brush penów – o ile używanie długopisu i ołówka jest dla nas banalne, o tyle narzędzia do kaligrafii wymagają nieco większej wprawy. Twarda końcówka stalówki lub elastyczny pisak mogą być dla Ciebie zaskoczeniem, dlatego poświęć trochę czasu, aby dobrze się z nimi zapoznać.
- Uzbrój się w cierpliwość – kaligrafia wymaga cierpliwości, a pierwsze efekty z pewnością będą dalekie od ideału. Nie zrażaj się jednak i ćwicz każdego dnia przynajmniej 15 minut. Tak, jak w przypadku nauki rysowania lub malowania, to wiele lepsze rozwiązanie niż ćwiczenia przez godzinę lub dwie raz w tygodniu.
- W większości arkuszy do kaligrafii naukę pisania liter rozpoczyna się od podstawowych kresek, z których następnie będzie można skonstruować cały alfabet. Dopiero po jego opanowaniu można przejść do łączenia wyrazów, a w ostatnim etapie – pisania całych zdań. Powodzenia!
A co Ty uważasz o kaligrafii? Podziel się swoją opinią w komentarzu! 👇
